Meester stukadoor Lois Vlasblom neemt je mee in de wereld van stucwerk

Even voorstellen

Lois is opgegroeid in een klusfamilie. Hij is creatief en werkt graag met zijn handen. Na het afronden van zijn opleiding tot docent aan de kunstacademie werkte hij enkele jaren als docent beeldende kunst en vorming. Hij miste het werken met zijn handen. “Mijn oom heeft in de jaren ‘90 gekozen voor het stukadoorsvak en daar zag ik de mogelijkheden van stuken. Het is veel meer dan een wand of plafond vlak of glad te maken. Je kan er echt je creativiteit in kwijt”, zegt Lois. Door middel van een zeven jaar durend opleidingstraject heeft Lois zich omgeschoold tot meester stukadoor. Dit traject volgde hij naast het werk voor zijn eigen bedrijf gericht op kluswerkzaamheden. Het bedrijf is ondertussen ontwikkeld tot restauratie stukadoorsbedrijf. Daarnaast is hij voorzitter van Het Neerlandsch Stucgilde, doceert en coördineert hij bij de driejarige opleiding tot restauratiestukadoor en begeleidt hij samen met Klaas Boeder de praktijktraining van het NRC.

Lois Vlasblom

Vakdisciplines van stucwerk

Stuken is een brede discipline en overal te zien, mits je goed leert kijken. Er zijn drie varianten: nieuwbouwstucwerk, renovatiestucwerk en restauratiestucwerk. Lois: “Bij nieuwbouwstucwerk en renovatiestucwerk draait het voornamelijk om binnenwerk en vlakwerk. Daarnaast heb je renovatiewerkzaamheden, die buiten plaatsvinden. Renovatie en restauratie liggen soms dicht tegen elkaar aan en vooral buiten bevind je je op het raakvlak tussen beide disciplines. Vlakwerk valt voornamelijk onder renovatie. Op het moment dat je te maken krijgt met geprofileerd- en sierwerk (een kuif of sluitsteen boven een deur, lijstwerk op een gevel of ornamenten), dan wordt het al snel restauratie. Op dat moment is een hoger niveau vakmanschap nodig. Je moet al mallen kunnen maken om het profiel te kunnen trekken of je moet een siliconen mal kunnen maken om een stuk ornament af te kunnen mallen om daar een nieuw afgietsel van te kunnen maken. Dit gaat over buitenwerk, maar voor het binnenwerk geldt precies hetzelfde verhaal. Bij restauratiewerkzaamheden, die binnen plaatsvinden, heb je het bijvoorbeeld over wandwerk of toogconstructies. In kastelen en paleizen zijn de plafonds nog veel rijker gedecoreerd met bijvoorbeeld boetseerwerk of een tandlijst”, zegt Lois over het brede werkveld.

Tandlijst op het plafond.

NRC-praktijktraining Herstel van stucwerk

De praktijktraining Herstel van stucwerk is een tweedaagse training, maar gedurende die twee trainingen is niet het brede werkveld van de restauratiestukadoor aan te leren. Lois: “Tijdens de twee dagen neem je een kijkje in de keuken als het gaat om restauratiestucwerk. Deze praktijktraining is gericht op onder andere architecten, aannemers, toezichthouders en mensen van monumentenzorg, die iets meer over restauratiestucwerk te weten willen komen. Tijdens de praktijktraining ontwikkelen de cursisten materiaalkennis en leren ze stuctechnieken herkennen. Denk bijvoorbeeld aan het herkennen van marmer en marmerimitatie. We kijken naar het verschil tussen een mortel van hydraulische kalk en luchtkalk. Ook kijken we naar een cementmortel, die vooral vanaf de 19e eeuw toegepast wordt. Soms is het gebruik van een cementmortel bij restauratiestucwerk uit den boze, omdat het de mogelijkheid tot ademen van de gevel sterk beïnvloedt.”

Een voorbeeld van een hoekstuk. Eerst zijn alle verflagen verwijderd en nu wordt de silliconen mal gemaakt.

Opleiding tot restauratiestukadoor

De praktijktraining is een kennismaking met het vak, maar er bestaan ook opleidingen waar dieper op de stof wordt ingegaan. Denk aan de opleiding tot restauratiestukadoor. Lois: “In twee dagen kan je een beeld schetsen van wat restauratiestucwerk is en nauwelijks toekomen aan het proces van hoe je bepaalde onderdelen maakt, laat staan daar ervaring in opdoen. De restauratie stukadoorsopleiding van Het Neerlandsch Stucgilde is daar wel op gericht; die bestaat voor 95% uit praktijk, vaardigheden en best ook wel een zwaar stukje theorie. Het theoriestuk wat erbij hoort, is best wel pittig en dat is voor de meeste praktijkmensen sowieso al een zwaarder onderdeel.” Deze driejarige opleiding is niet zomaar een opleiding. Na het voltooien van deze opleiding ben je meester restauratiestukadoor en mag je toetreden tot Het Neerlandsch Stucgilde: het neusje van de zalm op het gebied van restauratiestucwerk.

Lois aan het werk aan een sgraffito.

Ontwikkelingen in de branche

Er speelt veel in de stukadoorswereld en de branche ontwikkelt zich snel. Stichting ERM is in samenwerking met Het Neerlandsch Stucgilde de uitvoeringsrichtlijn (URL 4008) aan het ontwikkelen gericht op restauratiestucwerk. Daarnaast werken Het Neerlandsch Stucgilde en het Nationaal Centrum Erfgoedopleidingen samen aan de studiemodule Historisch Pleister- en Stucwerk om het gat te dichten tussen de reguliere opleiding tot stukadoor niveau 3 en het werken als erfgoedstukadoor. Dit gat heeft voornamelijk te maken met regelgeving en URL 4008, die nog in ontwikkeling is. Daardoor is de studiemodule niet alleen interessant voor erfgoedstukadoors, maar ook voor onder andere architecten, adviseurs en projectleiders. Het opleiden van vakspecialisten is ook in de stukadoorsbranche belangrijk. “Er is een groot tekort aan vakspecialisten en er is genoeg werk. Ook voor het behoud van het vak moeten we zorgen dat alle kennis, die we nu nog hebben, goed kunnen doorgeven”, zegt Lois.

Het Neerlandsch Stucgilde

Het Neerlandsch Stucgilde is een bijzondere club waarbij het delen van kennis centraal staat. Een groep stukadoors met passie voor het vak en kennis van zaken. “Het stucgilde is een vereniging met een stuk of 45 bedrijven. Het wordt gezien als een eliteclub en in zekere zin is dat ook zo, omdat je alleen maar toegelaten wordt als je zelf meester stukadoor bent of als je jarenlang werkzaam bent en kan aantonen dat je een bepaald type werk uitvoert en daar ook kennis van hebt. Het is een broederschap. We delen kennis met elkaar en springen bij als iemand hulp nodig heeft. Daarnaast is gezelligheid ook echt een belangrijk onderdeel binnen Het Neerlandsch Stucgilde”, zegt Lois.

Een deel van de leden van Het Neerlandsch Stucgilde tijdens vakbeurs Monument 2024.

“Het vak is ongelofelijk veelzijdig, je ziet het overal om je heen en door het werk kom je op hele bijzondere plekken terecht”, zegt Lois over het vak. Ben jij ook enthousiast geworden? Schrijf je in voor de praktijktraining Herstel van stucwerk. Ben jij al veel verder en wil je meester stukadoor worden? Schrijf je dan in voor de driejarige opleiding tot meester stukadoor.