Gevonden voorwerpen: wat zijn het?

Wat leuk! In onze Inbox vonden we interessante foto’s met een boeiende vraag.

“In de bodem van mijn moestuin heb ik enkele voorwerpen gevonden. Rond een van de ‘pennen’ zijn nog houtresten zichtbaar. De lengte is plm. 20 cm., de doorsnede bovenaan is duimdikte. Het terrein waar de moestuin zich bevindt, was ooit een onderdeel van de landerijen van het vrouwenklooster Yesse bij Haren, Groningen. Wie weet ligt hier een verbinding mee? Ik heb al een aantal personen (archeoloog en iemand van monumentenzorg) deze voorwerpen laten zien, maar het bleef vaag wat dit voor voorwerpen kunnen zijn, mogelijk zijn het hakkelbouten of roosbouten, misschien van een molen. Niemand wilde zich wagen aan een datering. Is een van uw medewerkers in staat om hier wat meer inzicht in te geven?”

We legden de vraag voor aan NRC-docent Klaas Boeder. Aan de hand wat zichtbaar is op de afbeeldingen zijn zijn bevindingen:

Het zijn in ieder geval geen roosbouten. Deze bouten bevatten aangesmede neuzen, net onder of boven de neuzen (afhankelijk van de constructie) worden krammen in het hout geslagen. Roosbouten komen behalve in molens ook voor bij het construeren van de vierkanten (hooi- en oogstvakken) met dekbalkgebinten in de schuren van Friese en Groninger boerderijen.

Het zijn hakkelbouten. De indruk bestaat dat de kop er af is gezaagd, mogelijk voor het ontmantelen van de constructie. Hakkelbouten werden gebruikt voor het bevestigen van kespen op de kop van een heipaal, zie ook het NRC-boek Houtconstructies, blz 25 van Ries van Hemert. 

Gelet op de toegevoegde ijzeren plaat met taaie nagels bij de hakkelbout op de 1e afbeelding lijkt het eerder een bevestiging te zijn op de kop van een gebint van een plaat of dekbalk.

De hakkelbout van de 2e afbeelding zou gebruikt kunnen zijn voor het bevestigen van een kesp. Op de plaats waar deze is gevonden is dit echter minder waarschijnlijk. Het nonnenklooster Yesse lag bij Essen ten zuiden van de stad Groningen op een uitloper van de Hondsrug. Geen plaats waar funderingen gemaakt werden met behulp van heipalen en kespen. Mogelijk dat deze op dezelfde wijze is gebruikt als de hakkelbout van de 1e afbeelding.

Interesse in het NRC handboek Houtconstructies?
Je vindt dit naslagwerk in onze boekwinkel: BOEKEN.